Choroba Parkinsona - wszystko, co musisz wiedzieć

Choroba Parkinsona należy do grupy tzw. chorób neurodegeneracyjnych. Oznacza to, że w procesie jej postępowania dochodzi do uszkodzenia neuronów w mózgu. Najczęściej jest ona diagnozowana około 58. roku życia, a jej rozwój może trwać przez lata. Chociaż jest nieuleczalna, wczesne wykrycie choroby pozwala na spowolnienie jej postępów.

Choroba Parkinsona - co to jest i skąd się bierze?

Głównym budulcem systemu nerwowego są neurony. W wyniku choroby Parkinsona, uszkodzeniu i zanikaniu ulegają komórki dopaminergiczne, czyli neurony produkujące dopaminę. Jest ona ważnym neuroprzekaźnikiem, odpowiedzialnym za transmisję sygnałów między istotą czarną a ciałem prążkowanym w kresomózgowiu. Wpływa m.in. na koordynację ruchową, ciśnienie tętnicze krwi, ale także na wydzielanie hormonów czy na procesy emocjonalne.

Przeczytaj również: Częste choroby osób starszych

Zanikanie komórek nerwowych jest nieodwracalne i postępujące. W wyniku tego procesu chory traci możliwość utrzymania prawidłowego napięcia mięśni, zachowania odpowiedniej postawy ciała czy wykonywania automatycznych ruchów, które nie wymagają skupiania się na nich.

Ciągle nie wiadomo, co jest bezpośrednią przyczyną występowania choroby Parkinsona. Najczęściej schorzenie to dotyka mężczyzn w wieku około 60 lat. Trzeba jednak pamiętać, że bardzo często w chwili, gdy zostaje ono zdiagnozowane, zniszczonych jest już 50-60% neuronów. Ryzyko zachorowania wzrasta też, kiedy w rodzinie pojawia się przypadek tej choroby.

Postępowanie choroby Parkinsona

Z chorobą Parkinsona można normalnie funkcjonować w pierwszych stadiach rozwoju choroby. Niezbędne jest jednak leczenie farmakologiczne połączone z rehabilitacją.

W zaawansowanym stadium pacjent ma trudności w samodzielnym poruszaniu się i wymaga stałej opieki. Towarzyszy temu uporczywe drżenie ręki lub nogi, a sztywność mięśniowa prowadzi do bólów kończyn i dyskomfortu podczas poruszania się.

Wyróżnia się cztery stadia choroby Parkinsona:

• Faza przedkliniczna. Na tym etapie mogą pojawić się zaparcia i zaburzenia snu, a także stany depresyjne.
• Zaburzenia motoryczne. Pojawia się drżenie dłoni czy odruch pocierania o siebie palców. Charakterystyczna na tym etapie jest także bradykinezja, czyli bardzo powolne wykonywanie wszystkich ruchów. Spowolnienie przejawia się nie tylko wolnym poruszaniem, ale także spowolnieniem mowy, trudnościami w przełykaniu pokarmów oraz problemami z zapoczątkowaniem ruchu. Objawom towarzyszy sztywność mięśni i zaburzenia postawy.
• Zaburzenia umysłowe. U pacjenta mogą pojawić się zaburzenia psychiczne. Najczęściej są to stany depresyjne, niepokój, ataki paniki czy pogłębiające się fobie, ale także nerwica natręctw. U 40% pacjentów występują halucynacje wzrokowe, słuchowe lub węchowe. Chorzy mają na tym etapie trudności z utrzymaniem koncentracji, z pamięcią i myśleniem abstrakcyjnym.
• Powikłania. Konsekwencją choroby Parkinsona może być upośledzenie funkcjonowania wielu narządów. Pojawiają się powikłania, związane z zaburzeniami czynności autonomicznych, czyli świadomie niekontrolowanych. Dochodzi więc do nietrzymania moczu czy trudności w oddawaniu stolca. Może dochodzić także do spadków ciśnienia tętniczego krwi, zaburzeń snu w nocy i nadmiernej senności w ciągu dnia.

Przeczytaj również: Depresja u seniora - wszystko, co musisz wiedzieć

Objawy choroby Parkinsona

Chociaż choroba jest nieuleczalna, bardzo ważne jest jej wczesne wykrycie, które pozwoli pacjentowi normalnie funkcjonować dzięki odpowiednio dobranemu leczeniu. Niestety wczesne objawy tego schorzenia mogą być mylące i często są kojarzone ze starszym wiekiem.

Należą do nich:

• zaburzenia snu i nastroju,
• osłabienie,
• zmęczenie,
• utrata węchu.

Dopiero w chwili nasilania się objawów, rozpoznanie choroby jest łatwiejsze. Chorym towarzyszą:

• zaburzenia równowagi,
• trudności z wykonywaniem prostych czynności,
• spowolnienie ruchowe,
• pochylenie sylwetki do przodu,
• trudności ze wstawaniem
• i charakterystyczne drżenie rąk.

Leczenie choroby Parkinsona

Na hamowanie postępów tego schorzenia ma wpływ leczenie farmakologiczne, odpowiednia rehabilitacja, a także styl życia pacjenta. Istnieją także zabiegi neurochirurgiczne, które są przeprowadzane, kiedy terapia lekami nie przynosi rezultatów.

Przełomem w walce z chorobą Parkinsona stał się L-DOPA - prekursor, z którego powstaje dopamina. Przechodzi on przez barierę krew-mózg i w neuronach dopaminergicznych w mózgu przekształcany jest w dopaminę. Innym sposobem leczenia jest hamowanie procesu rozkładu uwolnionej z neuronu dopaminy przez zahamowanie enzymów COMT lub MAO-B. W terapii farmakologicznej stosowane są także substancje naśladujące działanie dopaminy. Mają one pobudzać receptory dopaminowe znajdujące się na neuronach w mózgu.

Opieka nad pacjentem z chorobą Parkinsona

Podejmując się opieki nad chorym na Parkinsona, bardzo ważne jest zrozumienie natury tego schorzenia. Warto rozwijać swoją wiedzę i pozostawać w kontakcie z lekarzem czy pracownikiem medycznym.

O czym należy pamiętać? Przede wszystkim o tym, że w pierwszych stadiach rozwoju choroba umożliwia normalne funkcjonowanie. Warto namawiać podopiecznego do prowadzenia aktywnego trybu życia: spotkań z innymi, rozwijania hobby, a także do ćwiczeń. Lekarze zalecają spacery, pływanie, taniec - czynności, które pozwolą zmniejszyć bóle mięśni, poprawić sprawność motoryczną, ukrwienie mózgu, pamięć oraz nastrój.

Zasady żywienia

Nie ma żadnej konkretnej diety dla chorych na Parkinsona - należy zachować podstawowe zasady żywienia u osób starszych.

Przeczytaj również: Dieta osoby starszej - jakie posiłki przygotowywać dla seniora

Opiekując się osobą z Parkinsonem, należy natomiast zwrócić uwagę na zaburzenia połykania oraz utratę węchu. Skutkiem może być przyjmowanie zbyt małych ilości jedzenia, a nawet niedożywienie. Przygotowując posiłki, zadbaj więc o to, by były sycące, wysokokaloryczne, a także atrakcyjne wizualnie. Unikaj posiłków wymagających krojenia.

Produkty powinny być bogate w błonnik, nieprzetworzone. Ważne jest spożywanie dużej ilości płynów, a także - picie kawy, która działa ochronnie.

Bezpieczeństwo podopiecznego

Zadbaj także o bezpieczeństwo i komfort podopiecznego. Wpłynie to na jego nastrój i pozwoli łatwiej radzić sobie z postępującymi objawami. Jak to zrobić? Przede wszystkim:

• ograniczaj ryzyko upadków - zadbaj o bezpieczną przestrzeń w mieszkaniu, a podczas spacerów zaoferuj podopiecznemu ramię, zwracaj uwagę na krawężniki, gałęzie leżące na drodze, etc.;
• unikaj niskich temperatur, a zimą odpowiednio ubierz podopiecznego przed wyjściem z domu - zbyt niska temperatura może potęgować drżenia;
• przygotuj ciepłą kąpiel, która rozluźni mięśnie i zmniejszy ich ból - takie sesje są szczególnie zalecane wieczorem, przed snem;
• pilnuj dawek leków i czasu ich przyjmowania - podanie leków przed wstaniem ułatwi podopiecznemu podniesienie się z łóżka.

Bardzo ważne w opiece nad osobą z chorobą Parkinsona jest unikanie sytuacji stresowych. Wykaż się dużą cierpliwością i staraj się chronić podopiecznego przed sytuacjami, które mogą potencjalnie podnosić poziom stresu. Poinformuj bliskich seniora o tym fakcie. Namawiaj ich do odwiedzin, które pozwolą podopiecznemu utrzymać normalny tryb życia.