Osoby powyżej 60 roku życia często skarżą się na pogorszenie koncentracji lub nasilone zapominanie. Skąd biorą się problemy z pamięcią w wieku starszym? Jakie sygnały powinny zaalarmować Opiekunkę i na czym polega skuteczna profilaktyka?
Pamięć
w wieku starczym
Zauważyłaś,
że Twój podopieczny ma trudności z kojarzeniem i przyswajaniem
nowych informacji, chociaż potrafi godzinami opowiadać o minionych
czasach? Wszystkie niepokojące objawy wymagają konsultacji ze
lekarzem, który dokona specjalistycznej oceny i udzieli porad
rodzinie lub Opiekunce. Równocześnie jednak dobrze zdawać sobie
sprawę, że problemy z pamięcią w wieku starczym niekoniecznie
muszą świadczyć o poważnej chorobie. Pamiętajmy, że każdy wiek
charakteryzuje się innymi możliwościami zapamiętywania. Osoby
starsze:
- Mają problemy z pamięcią krótkotrwałą. Właśnie dlatego mogą nie być w stanie powiedzieć, jak nazywa się nowo poznana osoba lub o czym dokładnie z nią dyskutowali; świeże zdarzenia lub fakty szybko umykają im z głowy.
- Potrzebują trochę czasu, aby zapamiętać lub przypomnieć sobie różne rzeczy; na ogół jednak nie wpływa to na efektywność ich działań.
- Równocześnie z łatwością przywołają stare wspomnienia z przeszłości, za które odpowiada pamięć długotrwała.
Nie
istnieje leczenie farmakologiczne, które powstrzymałoby naturalny
proces starzenia się mózgu. Wraz z upływem czasu jego funkcje
ulegają pogorszeniu, pojawiają się kłopoty z koncentracją,
procesem przyswajania i kojarzenia wiadomości. Stopniowe
zmniejszanie się wydajności nie prowadzi jednak do całkowitej
utraty tych umiejętności. W standardowych przypadkach, kiedy mamy
do czynienia z łagodnymi zaburzeniami związanymi z wiekiem,
uczenie się i zapamiętywanie przebiegają po prostu wolniej.
Profilaktyka
Jej
znaczenie jest ogromne. Zdrowa, dopasowana dieta, kontakt z innymi,
wyeliminowanie używek, utrzymanie stałego, wysokiego poziomu
aktywności i wprowadzenie elementów terapii pozwalają jak
najdłużej zachować sprawny umysł. A co jeśli Twój podopieczny
cierpi na demencję? Także wtedy ukierunkowane wysiłki pomogą
zmniejszyć lub opóźnić przykre symptomy.
Jakie
są szczegółowe metody wspomagania pamięci?
- Zdrowa, zrównoważona dieta, w tym picie odpowiedniej ilości wody, ograniczenie tłuszczy nasyconych, uwzględniająca produkty bogate w kwasy omega-3, witaminy A, E i C, które są naturalnymi antyoksydantami, polifenole roślinne, a także witaminę B6, B12 i kwas foliowy.
- Zdrowy styl życia – dbanie o sen, wypoczynek i relaks, dotlenienie, sposób odżywiania się i unikanie stresu.
- Aktywność fizyczna – ważne, aby była regularna (min. 3 razy w tygodniu) i dostosowana do możliwości seniora. Co ciekawe, osoby z łagodnymi zaburzeniami pamięciowymi ćwiczący regularnie przez 6 miesięcy uzyskiwały lepsze wyniki w testach pamięciowych; pozytywny efekt utrzymywał się około 18 miesięcy. Poleca się szczególnie ruch na świeżym powietrzu, marsz, wchodzenie po schodach, ćwiczenia aerobowe.
- Ćwiczenia uwagi i pamięci – celowy trening, czyli wykonywanie określonych zadań, które wspomagają różne funkcje poznawcze. Równie ważna jest tutaj codzienna stymulacja intelektualna, na przykład gra w szachy, karty, rozwiązywanie krzyżówek czy łamigłówek. Pamiętaj, że szczególnie istotna będzie różnorodność. Szukaj sposobów na przełamanie rutyny, pokazuj nowe gry i dostępne w sieci ćwiczenia.
- Aktywność społeczna i bliskie relacje z otoczeniem to podstawa. Spróbuj zachęcić członków rodziny podopiecznego do częstszych wizyt, angażuj się w jego ćwiczenia, przestrzegaj zasad zdrowej komunikacji – utrzymuj kontakt wzrokowy, mów powoli i wyraźnie, zachowaj przyjazny ton. Przede wszystkim jednak zachowaj cierpliwość i empatię. Pamiętaj, że często to właśnie problemy z pamięcią w wieku starczym wpływają na niewłaściwe zachowanie – gwałtowne zmiany nastroju i wybuchy gniewu.
Przeczytaj
również: Zrozumieć
osoby starsze. Lęki i obawy seniorów
Zaburzenia
pamięci w wieku starczym – czynniki ryzyka
Kto
jest szczególnie narażony na występowanie zespołów otępiennych?
Badania wykazały, że do powszechnych czynników ryzyka należą:
wiek (ryzyko wzrasta w przypadku osób po 80 roku życia);
czynniki genetyczne, w tym historia choroby Alzheimera w
rodzinie; przebyte urazy głowy, połączone z uszkodzeniem
tkanki nerwowej; miażdżyca i jej powikłania; cukrzyca;
palenie papierosów i choroba alkoholowa;
nieodpowiednie zastosowanie lub przyjmowanie dużej ilości leków
(przeciwparkinsonowskich, przeciwpadaczkowych i innych).
Przeczytaj
również: Jak
opiekować się seniorem z demencją?
Kiedy
zapominanie staje się chorobą
Postępujące
zaburzenia pamięci, które skutkują brakiem samodzielności osoby
starszej i negatywnie wpływają na jej codzienność, nie są
częścią naturalnego procesu starzenia. Mogą natomiast
sygnalizować zespół otępienny. Jego najczęstszą
przyczyną jest choroba Alzheimera. Ponieważ wczesna diagnoza
otępienia jest bardzo ważna dla życia i zdrowia podopiecznego, nie
powinniśmy lekceważyć jakichkolwiek problemów z pamięcią w
wieku starczym. Poziom funkcjonowania seniora ulega stopniowemu
pogorszeniu? To znak, że jego dolegliwości mogą mieć podłoże
chorobowe. Do wczesnych, niepokojących symptomów należą między
innymi:
- Utrata pamięci – zapominanie w przypadku otępienia zdarza się o wiele częściej, a chory nie jest w stanie przypomnieć sobie utraconych wiadomości, na przykład o numerach telefonów, nazwiskach lub umówionych spotkaniach.
- Trudności w wykonywaniu dotychczasowych, powtarzalnych czynności – nawet proste, codzienne obowiązki (między innymi robienie zakupów czy też używanie sprzętów domowych) wymagają dokładnego namysłu.
- Problemy językowe – zapominanie prostych określeń, mniej płynny i zrozumiały język, trudności ze znalezienie właściwego słowa i zastępowanie go określeniami opisowymi.
- Dezorientacja w czasie i przestrzeni – na przykład gubienie się na doskonale znanym sobie terenie, mylenie kolejności wydarzeń, niemożność określenia, jaka jest aktualna data, w jaki sposób znaleziono się w konkretnym miejscu oraz co można zrobić, aby wrócić do domu.
- Kłopoty z właściwą oceną sytuacji i obniżenie krytycyzmu, który wywołuje niepasujące do okoliczności reakcje lub zachowania, na przykład zakładanie stroju nieadekwatnego do pogody lub płacenie dużych sum za przedmioty o małej wartości.
- Kłopoty z myśleniem abstrakcyjnym – liczeniem, rozumieniem potocznych określeń lub przysłów, rozumowaniem przyczynowo-skutkowym.
- Chowanie przedmiotów w nietypowe miejsca i zapominanie o ich położeniu.
- Zmiany zachowania i nastroju – wahania potrafią być bardzo gwałtowne; osoba starsza pozornie bez powodu przechodzi na przykład od smutku lub apatii do agresji.
- Zmiany osobowości, na przykład podejrzliwość, bojaźliwość, nagła i nadmierna oszczędność, uzależnienie od Opiekunki lub członków rodziny.
- Utrata inicjatywy – senior jest bierny, bezczynny, pasywny.
Sprawdź
także: Ćwiczenia
dla chorych na Alzheimera
W
wielu przypadkach seniorzy próbują ukryć swoje objawy. Wówczas to
właśnie Opiekunka w porozumieniu z członkami rodziny powinna
zadbać, aby podopieczny zgłosił się do lekarza i podjął
działania spowalniające przebieg rozpoznanej choroby. Dokładną
diagnozę wykona wyspecjalizowany psycholog przy współpracy z
neurologiem, psychiatrą lub geriatrą. Mając na uwadze dobro osoby
starszej, powinniśmy nieustannie monitorować jej stan. Dzięki temu
eksperci odpowiednio szybko zauważą nasilenie dolegliwości i
zalecą najlepszy sposób postępowania.
