Omdlenia i zasłabnięcia – jak pomóc seniorowi?

Osoby starsze bardzo często zmagają się z zawrotami głowy lub nagłą utratą przytomności. Niestety, ryzyko ich wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem. Właśnie dlatego dobrze wiedzieć, jakie sygnały powinny zaalarmować Opiekunkę oraz co dokładnie zrobić w takiej sytuacji. Podpowiadamy, jak pomóc seniorowi podczas omdlenia i zasłabnięcia.

Omdlenia a zasłabnięcia

Zasłabnięcie, mylone często z omdleniem, to stan charakteryzujący się m.in. zawrotami głowy i zaburzeniami świadomości, który nie prowadzi jednak do utraty przytomności. To właśnie główny czynnik, który pomaga odróżnić je od omdlenia, czyli krótkotrwałej formy utraty przytomności. Występuje ono nagle, trwa zazwyczaj maksymalnie do kilkunastu sekund i powinno przechodzić samoistnie. Szczególnie zagrożone są osoby starsze oraz cierpiące na cukrzycę, napady lękowe, arytmię lub przyjmujące niektóre leki. Przyczyn omdleń może być wiele i czasem ciężko określić je jednoznacznie. Do najbardziej powszechnych należą m.in.:

• niskie ciśnienie,
• długotrwałe przebywanie na słońcu, również jeśli jest połączone z intensywną aktywnością fizyczną,
• odwodnienie,
• małe stężenie cukru we krwi,
• silny stres lub ból,
• zbyt szybkie wstawanie.

Przeczytaj również: Profilaktyka upadków u seniora

Tuż przed omdleniem. Wczesne objawy

Niestety, osoby starsze bardzo często nie sygnalizują Opiekunce pierwszych oznak złego samopoczucia. Zapobieganie przykrym incydentom może być wtedy utrudnione. Zauważyłaś, że podopiecznemu notorycznie zdarza się ukrywać swoje dolegliwości? Nie przestawaj uważnie monitorować jego zachowania w ciągu dnia. Postaraj się też przekonać go, aby sygnalizował każdy spadek formy. Na co szczególnie zwracać uwagę?

Do powszechnych symptomów zwiastujących omdlenie należą:

• nudności,
• uczucie słabości,
• blada lub szara skóra,
• uczucie ciepła w okolicach szyi lub twarzy,
• wrażenie zimnych dłoni i stóp,
• większa potliwość,
• spadek tętna i niskie ciśnienie krwi,
• zaburzenia widzenia,
• szumy w uszach,
• zawroty głowy.

Przeczytaj również: Opieka nad seniorem podczas upałów. O czym należy pamiętać?

Pierwsza pomoc przy omdleniach i zasłabnięciach. Jak pomóc seniorowi?

Jak pomóc seniorowi przy omdleniu i zasłabnięciu? Przede wszystkim reaguj zawsze wtedy, kiedy widzisz, że jego kondycja się pogarsza. Podopieczny jest blady, ma pot na czole lub lekkie zaburzenia równowagi? Nawet jeśli upiera się, że nic mu nie jest, zaoferuj mu wsparcie. Podaj szklankę wody, poluzuj ciasno zapięty kołnierzyk, pasek lub krawat. Jeśli w pomieszczeniu jest duszno, wyprowadź go na powietrze lub otwórz okna i drzwi. O czym jeszcze pamiętać?

• Na wczesnym etapie poprawę może przynieść siedzenie w stabilnej pozycji. Dobrze, jeśli osoba starsza pochyli wówczas głowę mniej więcej do wysokości kolan. Odpowiednia będzie także pozycja leżąca z uniesionymi nogami oraz rękoma.
• Utrzymaj kontakt z podopiecznym i sprawdzaj jego podstawowe czynności życiowe. Mów głośno i wyraźnie, w razie konieczności potrząśnij go lekko za ramię.
• Jeśli senior mimo wszystko straci przytomność, ułóż go bezpiecznie na płaskim podłożu tak, aby zapobiec ewentualnym kontuzjom lub urazom.
• Nie próbuj podawać leków ani płynów nieprzytomnej osobie. Nie stosuj też gwałtownych bodźców, takich jak uderzenie w twarz lub energiczne potrząsanie. Zamiast tego możesz natomiast delikatnie przetrzeć jej szyję i twarz wilgotną ściereczką.
• Jak pomóc seniorowi przy omdleniu i zasłabnięciu? Kolejny krok to udrożnienie dróg oddechowych poprzez odchylenie głowy podopiecznego. W tym celu połóż jedną rękę na jego czole, a drugą unieś podbródek. Spróbuj wyczuć oddech, zaobserwuj też, czy unoszą się jego brzuch oraz klatka piersiowa.
• Senior oddycha prawidłowo? Ułóż go w pozycji bocznej ustalonej. W przeciwnym wypadku natomiast wykonaj masaż serca. Po około 10 sekundach nadal nie wyczuwasz oddechu? Pojawia się zasinienie na twarzy? A może senior jest nieprzytomny przez dłuższy czas albo skutki omdlenia wydają się groźne? Jak najszybciej wezwij służby ratunkowe! Szczegółowy opis tych technik oraz porady dotyczące prawidłowego wezwania pomocy medycznej znajdziesz we wpisie: Pierwsza pomoc dla seniora.
• Nawet jeśli osoba starsza jest nieprzytomna tylko przez moment, nie pozwól jej od razu wstać. Sprawdź też, czy nie ma żadnych ran ani uszkodzeń spowodowanych upadkiem.

Sprawdź także: Zespół poupadkowy – jak pomóc seniorowi?

O tym warto pamiętać!

Do chwilowej utraty przytomności dochodzi często latem, kiedy jest wyjątkowo upalnie. Aby temu przeciwdziałać, warto zmniejszyć spożycie soli i dbać o odpowiedni poziom nawodnienia. Senior powinien pić wówczas odpowiednie ilości płynów (min. 2 litry) w regularnych odstępach czasu. Osoba starsza nie przepada za smakiem wody? Cytryna, miód albo mięta pomogą nieco urozmaicić jej smak. Zawroty głowy lub uczucie osłabienia pojawiają się po szybkim wstaniu z łóżka? Tak przygotowany napój podawaj podopiecznemu tuż po przebudzeniu, przed zmianą pozycji.

Jak jeszcze można przeciwdziałać nawrotom? Chociaż decydujące znaczenie mają szczegółowe wskazania lekarza, na co dzień warto zwrócić uwagę na kulturę snu, odżywianie oraz poziom aktywności fizycznej podopiecznego.

• Prawidłowa pozycja podczas snu nie dopuści do nadmiernego wypełnienia tętnic szyjnych, a w konsekwencji  - obniżenia ciśnienia tętniczego. Właśnie dlatego zawsze układaj poduszki tak, by głowa osoby starszej była uniesiona o ok. 5-20^o.
• Wszystkie ruchy po przebudzeniu powinny być powolne i staranne. Najlepiej, jeśli senior najpierw usiądzie i wykona kilka ćwiczeń zgięciowych stóp. Dopiero później może wstać z łóżka.
• Jeśli to konieczne, unikajcie przebywania w tłocznych i dusznych pomieszczeniach. Podobne okoliczności mogą wywoływać omdlenia.
• Bardzo ważna jest zdrowa dieta. Dobrze ograniczyć cukry proste, usunąć alkohol z diety i spożywać mniejsze porcje co około 3 godziny. Więcej o komponowaniu potraw pisaliśmy w tekście: Dieta osoby starszej – jakie posiłki przygotowywać dla seniora?
• Podobnie jak w przypadku wielu przypadłości osób starszych, także tutaj specjaliści zalecają regularne ćwiczenia dopasowane do ich fizycznych możliwości. Spacery na świeżym powietrzu lub lekka gimnastyka mają dobroczynny wpływ na ogólną kondycję organizmu, zmniejszają ryzyko upadków oraz pojawienia się wielu chorób przewlekłych. Właśnie dlatego warto wprowadzić je do tygodniowego harmonogramu seniora. Praktyczne porady, jak tego dokonać, znajdziesz we wpisie: Ruch to zdrowie. Jak ćwiczyć z seniorem?

Sygnały ostrzegawcze dla Opiekunki

Omdleń nigdy nie należy lekceważyć. Nawet jeśli podopieczny dość szybko dojdzie do siebie, konieczna może okazać się kontrolna wizyta u specjalisty. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, kiedy do omdleń dochodzi w pozycji leżącej, mają nietypowy przebieg lub towarzyszy im silny ból w klatce piersiowej.

Podczas konsultacji z lekarzem dobrze wspomnieć o okolicznościach zdarzenia. Pomoże to w ustaleniu możliwych przyczyn dolegliwości. Pamiętaj, że osoba starsza czasami nie pamięta ich zbyt dobrze. W takich przypadkach lepiej, aby to Opiekunka zwróciła uwagę, czy były one poprzedzone sporym wysiłkiem, stresem, hałasem lub innymi dolegliwościami psychicznymi i fizycznymi.

Jak pomóc seniorowi przy omdleniu i zasłabnięciu? Kluczowe znaczenie ma zachowanie spokoju i okazanie wsparcia. Po każdym tego typu incydencie daj mu więc chwilę, aby doszedł do siebie. Zapytaj go też o samopoczucie. Pamiętaj, że na skutek omdlenia osoba starsza może być mocno zaniepokojona lub zdenerwowana. Dobrze wówczas podjąć kroki, aby znowu poczuła się bezpiecznie i wygodnie. W razie potrzeby spróbujcie też wspólnie opracować plan działania, który pomoże uniknąć kolejnych takich przypadków w przyszłości.