Opieka nad seniorem z inkontynencją

Nietrzymanie moczu to problem, który najczęściej występuje u kobiet i dotyczy głównie osób starszych. Zapewnienie im wsparcia i odpowiedniej pielęgnacji jest bardzo ważne. Dowiedz się, jak sprawować opiekę nad seniorem z inkontynencją i co leży u jej źródła.

Jak postępować we wstępnym etapie inkontynencji?

Inkontynencja jest niekontrolowanym, mimowolnym wyciekiem z pęcherza. Negatywnie wpływa na jakość życia podopiecznego i bardzo często prowadzi do wycofania z życia społecznego. Szybkie rozpoznanie natury trudności ma więc ogromne znaczenie i pozwala dopasować najlepsze metody postępowania. Osoby starsze jednak bardzo często ukrywają swój problem, traktując go jako coś wstydliwego lub ściśle związanego z procesem starzenia. Ważne, aby zapewnić je, że podjęcie walki z nietrzymaniem moczu jest możliwe. Właściwie dopasowany sposób leczenia pozwoli zminimalizować dolegliwości i znacznie zwiększy komfort.

Pamiętaj, że stan chorobowy ma różne nasilenie i rozwija się powoli. To oznacza, że nie powinniśmy bagatelizować jakichkolwiek wczesnych sygnałów. Możesz zadać Twojemu podopiecznemu pytania pomocnicze, które pomogą rozpoznać początek choroby. Jeśli chociaż jedna spośród wymienionych niżej sytuacji go dotyczy, powinniście udać się na profesjonalne badanie lekarskie:

Niewielki, okazjonalny wyciek moczu podczas kaszlu, kichania lub chodzenia.
Wizyty w toalecie częściej niż osiem razy dziennie.
Częste budzenie się w nocy spowodowane nagłą potrzebą skorzystania z łazienki.
Trudności z utrzymaniem moczu.

Sprawujesz opiekę nad seniorem z inkontynencją? Przydatne może być prowadzenie dzienniczka, w którym zanotujecie wszystkie epizody, czas i liczbę wizyt w toalecie oraz ilość przyjmowanych płynów.

Przeczytaj także: Podopieczny u lekarza – praktyczne wskazówki

Typy inkontynencji

Jak dobrać najlepszą strategię działania? W pierwszej kolejności należy rozpoznać przyczyny, przez które senior boryka się z przypadłością oraz jej odmianę. Jeśli zajdzie taka potrzeba, lekarz przepisze odpowiednie, indywidualnie dostosowane środki, a w cięższych przypadkach zdecyduje się na zabieg chirurgiczny. Pierwszeństwo mają jednak niefarmakologiczne elementy leczenia, wspólne dla większości rodzajów inkontynencji. Wyróżniamy zatem:

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – wyciek moczu jest bezpośrednim skutkiem nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Jeśli epizody są wywołane sporym wysiłkiem fizycznym, mamy do czynienia z I stopniem choroby. II stopień jest konsekwencją aktywności o średnim natężeniu, takich jak sprzątanie lub wchodzenie po schodach, a w stopniu III popuszczanie jest bezwiedne i następuje nawet w pozycji leżącej.
Nietrzymanie moczu typu naglącego – źródłem wszelkich incydentów jest w tym przypadku nieopanowane parcie na pęcherz moczowy. Równocześnie podopieczny może borykać się z częstomoczem.
Postać mieszana – pojawia się wtedy, gdy równocześnie występują objawy obu powyższych rodzajów inkontynecji.
Inne formy – to przede wszystkim moczenie nocne, ciągłe, pozacewkowe lub niesklasyfikowane.

Najczęstsze przyczyny nietrzymania moczu

Niektóre czynniki leżące u podłoża problemu można usunąć na przykład dzięki zmianie przyzwyczajeń podopiecznego, inne natomiast są powiązane z jego wiekiem lub ogólnym stanem zdrowia. Do przyczyn inkontynencji zalicza się między innymi:

dysfunkcje jelit, w tym zaparcia,
niektóre leki i choroby współistniejące,
bezdechy nocne,
poród z powikłaniami,
mała aktywność fizyczna,
otyłość,
operacje ginekologiczne i urologiczne,
przerost gruczołu prostaty,
infekcje układu moczowego.

Przeczytaj również: Dieta osoby starszej a przyjmowane leki – jak uniknąć niepożądanych interakcji?

Punktem wyjścia dla skutecznego leczenia jest zmiana stylu życia. Twój podopieczny ma szkodliwe nawyki? Przekonaj go do rzucenia palenia, większej ilości ruchu i zdrowszej diety, dzięki której zmniejszy wagę ciała. Podstawą są warzywa, owoce i produkty z dużą ilością błonnika, cynku oraz witaminy C i A. Podczas opieki nad seniorem z inkontynencją dopilnuj też, aby regularnie spożywał posiłki i pił wodę. Nieskazane są natomiast napoje gazowane i kofeina.

Podczas wstawania z łóżka, podnoszenia toreb z zakupami, oddawania moczu i pozostałych codziennych czynności osoba starsza powinna przyjmować właściwą postawę. Ciężkie rzeczy unosi na wdechu? To powszechny błąd! Równie szkodliwe okazuje się nagminne oddawanie moczu bez wyraźnej potrzeby, "na zapas". Korzystając z toalety senior powinien siedzieć w pozycji wyprostowanej, z nogami umieszczonymi na niskiej podkładce, dzięki czemu prostsze będzie też wypróżnianie się.

Sprawdź także: Dieta osoby starszej – jakie posiłki przygotowywać dla seniora?

Opieka nad seniorem z inkontynencją – rola ćwiczeń

Dopasowane przez fizjoterapeutę ćwiczenia odgrywają dużą rolę podczas opieki nad seniorem z inkontynencją. Warto wprowadzić choćby trening mięśni dna miednicy, czyli ćwiczenia Kegla, a także mięśni okolicznych – m.in. brzucha i pośladkowych. Wykonywane systematycznie po kilka minut, z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczeństwa, przyniosą korzystne rezultaty bez względu na typ przypadłości. Specjalista pomoże osobie starszej napinać właściwą grupę mięśni. Ważne, aby monitorować jej stan i przerwać aktywność, jeśli zaczyna odczuwać ból.

Co jeszcze może okazać się pomocne? Między innymi trening pęcherza moczowego, który jest jednym z wariantów terapii behawioralnej. Polega na próbach zachowania coraz dłuższych przerw pomiędzy wizytami w toalecie oraz zaciskaniu mięśni przepony miednicy. Najważniejsze jednak pozostaje zapewnienie seniorowi wsparcia. Przyjazne, oparte na wzajemnym zaufaniu relacje ułatwią walkę z chorobą, zapobiegną poczuciu dyskomfortu i skrępowania, a w konsekwencji – ukrywania dolegliwości.